Dział: Optymalizacja leczenia i farmakoterapii

Terapia przeciwbólowa u dzieci do dziś stanowi dla klinicystów wyzwanie zarówno pod kątem etycznym, jak i medycznym. Na lekarzach spoczywa obowiązek dobrania odpowiedniego i bezpiecznego analgetyku, jak również zapewnienia komfortu zarówno małemu, jak i starszemu pacjentowi podczas jego hospitalizacji. W prowadzeniu właściwej terapii pomocne jest regularne ocenianie natężenia bólu dzięki różnorodnym skalom dostosowanym do wieku dziecka, a także stosowanie zasad drabiny analgetycznej. Według nowych wytycznych WHO przy umiarkowanym bólu słabe opioidy można zastąpić mniejszymi dawkami mocnych opioidów. Ponadto na każdym stopniu drabiny można stosować nieopioidowe leki przeciwbólowe. Najczęściej stosowanymi lekami z tej grupy są paracetamol i ibuprofen. Liczne badania wykazały skuteczność analgezji multimodalnej, która polega na użyciu kilku analgetyków o różnym mechanizmie działania w połączeniu ze znieczuleniem regionalnym bądź miejscowym. Korzyści terapeutyczne przynosi też stosowanie koanalgetyków, których głównym zadaniem jest potęgowanie działania przeciwbólowego przy jednoczesnym zmniejszaniu niepożądanych efektów ubocznych, np. opioidów.

Ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy (ostrą biegunkę) u dzieci definiuje się jako zmianę konsystencji stolca na płynną lub półpłynną i/lub zwiększenie częstości wypróżnień (najczęściej ≥ 3 stolce/24 godz.) i gdy proces ten nie trwa dłużej niż 14 dni (zwykle nie przekracza 10 dni). Najczęstszymi czynnikami etiologicznymi ostrej biegunki u dzieci są wirusy (rotawirus, norowirus i adenowirus). Znaczenie rotawirusa w krajach o wysokiej wyszczepialności uległo znacznej redukcji. Nadchodzi okres zdecydowanego szczytu biegunek infekcyjnych, więc warto się na niego przygotować. Najczęstszym i najgroźniejszym skutkiem, zwłaszcza ostrej biegunki, jest odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe (hipernatremia, hiponatremia, hipokaliemia) oraz równowagi kwasowo-zasadowej (najczęściej kwasica metaboliczna). Mechanizm zwiększonego wydalania wody i elektrolitów może być bardzo złożony w zależności od czynnika wywołującego i może mieć charakter sekrecyjny, zapalny, osmotyczny lub niekiedy mieszany. Zaburzenie może być także spowodowane samym przyspieszonym pasażem jelitowym niedającym czasu na dostateczne wchłonięcie wody. Wskazaniami do hospitalizacji w przypadku ostrej biegunki są: wstrząs, ciężkie odwodnienie (> 9% masy ciała), zaburzenia neurologiczne (letarg, drgawki itp.), niepowściągliwe lub żółciowe wymioty, niepowodzenie nawadniania doustnego, podejrzewana przyczyna chirurgiczna, tzw. przyczyny socjalne (brak warunków, chęci, możliwości obserwacji leczenia w warunkach domowych).

Okres jesienno-zimowy jest nieodłącznie związany ze wzrostem częstości występowania infekcji dróg oddechowych u dzieci. Fakt ten rodzi duże oczekiwania ze strony rodziców w zakresie wzmacniania odporności u dzieci. Zadaniem lekarzy jest pomoc przy wprowadzaniu pro- zdrowotnych zmian stylu życia, a także poradnictwo przy wyborze preparatu podnoszącego odporność. Wiele z dostępnych środków uznawanych za stymulujące odporność nie posiada udowodnionego działania klinicznego. W niniejszym przeglądzie krytycznie oceniamy dowody naukowe na skuteczność najpopularniejszych substancji używanych w zapobieganiu infekcjom dróg oddechowych u dzieci, w tym witamin, leków, suplementów diety, preparatów pochodzenia roślinnego, probiotyków i lizatów bakteryjnych.

Endometrioza to przewlekła choroba o podłożu zapalnym, której diagnoza oraz skuteczna terapia w dalszym ciągu sprawia wiele trudności. W niniejszym artykule przedstawiono zarówno dietozależne czynniki zwiększające lub zmniejszające ryzyko występowania endometriozy, jak i rolę właściwej suplementacji.

Menopauza, definiowana jako 12 miesięcy bez krwawienia miesiączkowego, niesie ze sobą różne wyzwania ze względu na spadający poziom estrogenu, w tym uderzenia gorąca, nocne poty i objawy ze strony układu moczowo-płciowego. Podczas gdy hormonalna terapia zastępcza (hormone replacement therapy – HRT) jest powszechnie stosowana w celu leczenia tych objawów, obawy dotyczące jej bezpieczeństwa doprowadziły do wzrostu zainteresowania fitoestrogenami (phytoestrogens – PE) jako alternatywą. PE, związki roślinne o działaniu podobnym do estrogenu, mogą mieć potencjał w zmniejszaniu uderzeń gorąca i oferowaniu korzyści sercowo-naczyniowych i neuroprotekcyjnych. Jednak ich skuteczność w leczeniu objawów menopauzy pozostaje niepewna. Chociaż działanie PE jest obiecujące, należy je stosować ostrożnie. Potrzebne są dalsze badania, aby zapewnić ich bezpieczne i skuteczne stosowanie.

Niewydolność serca (HF) jest zespołem klinicznym charakteryzującym się występowaniem objawów, takich jak duszność, zmęczenie i obrzęki. Nieprawidłowości w strukturze lub funkcji mięśnia sercowego, w konsekwencji prowadzące do podwyższonego ciśnienia wewnątrzsercowego i zmniejszenia pojemności minutowej serca, są przyczyną HF. Na całym świecie na HF cierpi około 26 milionów osób, co zwiększa koszty opieki zdrowotnej i obniża jakość życia pacjentów. Przyczyny HF w krajach rozwiniętych to głównie przewlekły zespół wieńcowy oraz nadciśnienie tętnicze. Algorytmy zawarte w wytycznych ESC pozwalają z dużym prawdopodobieństwem ustalić rozpoznanie HF w krótkim czasie. Diagnostyka HF opiera się na ocenie czynników ryzyka, objawów, badaniach EKG, echokardiograficznym oraz oznaczeniu peptydów natriuretycznych. HF klasyfikowana jest według frakcji wyrzutowej lewej komory (LVEF), wyróżniając niewydolność serca z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory ≤ 40% (HFrEF), z łagodnie obniżoną frakcją wyrzutową powyżej 40%, ale poniżej 50% (HFmrEF), niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową lewej komory ≥ 50% (HFpEF). Farmakoterapia HF obejmuje β-adrenolityki, ACEI/ARNI, MRA i SGLT2i, a także diuretyki w razie cech przewodnienia. Personalizowane leczenie ma na celu zmniejszenie objawów, poprawę jakości życia oraz zapobieganie ponownym hospitalizacjom. Niezmiernie istotne jest wczesne wdrożenie pełnej farmakoterapii niewydolności serca, a także jej szybka intensyfikacja.

Artykuł omawia rolę farmaceuty w profilaktyce i leczeniu otyłości, podkreślając, że jest to przewlekła choroba, a nie jedynie problem estetyczny. Otyłość wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, a jej nierozpoznawanie prowadzi do leczenia tylko powikłań, zamiast choroby podstawowej. Farmaceuta ma obowiązek podejmować działania profilaktyczne, identyfikować ryzyko, edukować pacjentów i wspierać ich w zmianie stylu życia. Kluczowa jest empatyczna komunikacja, wspólne ustalanie celów oraz współpraca z interdyscyplinarnym zespołem terapeutycznym.

Alergia na pokarm występuje przede wszystkim w pierwszych latach życia i dotyczy ok. 5–8% dzieci; wśród dorosłych występuje rzadziej (ok. 2–3% populacji). U dzieci najczęstszą postacią jest alergia na białka mleka krowiego oraz jajo kurze (tab. 1).